Category: Levitico

Ang Pagkabalaan sa mga Pari

1 AngGinoomiingon kang Moises, “Sultihi ang mga pari, ang mga kaliwat ni Aaron, nga dili nila bulingan ang ilang kaugalingon pinaagi sa paghikap sa minatay

2 gawas kon kini labing suod nilang mga kadugo: sa ilang inahan o amahan, sa ilang mga anak, sa ilang igsoon nga lalaki

3 ingon man sa igsoon nilang babaye nga wala pa maminyo busa sakop pa sa ilang panimalay. Kay suod man siya nilang kadugo mahimong mahugaw sila.

4 Kinahanglan dili niya hugawan ang iyang kaugalingon pinaagi sa patayng lawas niadtong nahimo niyang paryenti pinaagi sa kaminyoon.

5 “Ayawpapahaki sa mga pari ang ilang mga ulo o kortihan nila ang ilang bungot o samad-samaran ba hinuon ang ilang lawas.

6 Kinahanglang magabalaan sila alang sa ilang Dios ug dili nila pasipad-an ang iyang ngalan kay sila man ang maghalad sa mga halad nga sunogon alang saGinoo. Sila ang maghalad sa halad nga pagkaon alang sa ilang Dios busa kinahanglan nga balaan sila.

7 Ayaw sila papangasaw-a ug babayeng nagbaligya sa iyang dungog o sa usa ka babaye nga dili na ulay o sa babayeng gibulagan sa iyang bana kay sila balaan alang sa ilang Dios.

8 Ihalad sila ngadto saGinookay sila man ang maghalad sa kalan-on alang sa inyong Dios. Sila balaan alang kaninyo kay ako, angGinoonga nagbalaan kaninyo, balaan man.

9 Kon ang anak nga babaye sa pari magpakaulaw sa iyang kaugalingon pinaagi sa pagbaligya sa iyang dungog, gipakaulawan usab niya ang iyang amahan busa kinahanglang sunogon siya.

10 “Ang Pangulong Pari, kansang ulo gidihogan na sa lana nga igdidihog ug giordinahan aron magsul-ob sa sapot sa pagkapari kinahanglan nga maghapsay kanunay sa iyang buhok ug dili niya gision ang iyang sapot.

11 Kinahanglan nga likayan niya ang pag-adto sa dapit nga may minatay bisan pa sa haya sa iyang amahan o inahan.

12 Likayan niya ang paggawas sa Balaang Tolda sa iyang Dios aron dili niya kini mabulingan kay giordinahan man siya alang sa iyang Dios ug gidihogan sa lana nga igdidihog. Ako mao angGinoo.

13 Kinahanglang ulay nga babaye ang iyang pangasaw-on.

14 Kinahanglang dili siya mangasawag biyuda o babayeng gibulagan sa iyang bana o babayeng dili na ulay o sa babayeng nagbaligya sa iyang dungog. Kinahanglan ang iyang pangasaw-on ulay nga babaye nga gikan sa iyang kaliwat

15 aron dili maulawan ang iyang mga anak atubangan sa iyang katawhan kay ako mao angGinoonga nagbalaan kaniya.”

16 Ug miingon na usab angGinookang Moises,

17 “Sultihi si Aaron niini: Kinahanglan nga walay bisan kinsa sa iyang mga kaliwat nga tugotan sa pagdala sa mga halad nga pagkaon alang sa iyang Dios kon siya may tatsa sa iyang lawas.

18 Dili makahimo paghalad ang buta o ang bakol, kadtong may bisan unsang daot sa iyang nawong, kadtong wala magparihas ang gitas-on sa iyang tiil o bukton,

19 kadtong nabalian ug tiil o kamot,

20 ang buktot o ang enano, kadtong may daot sa iyang mata o may nuka ug kadtong kinapon.

21 Dili gayod tugotan paghalad sa mga halad nga sunogon alang saGinoosi bisan kinsang anak ni Aaron nga pari kon may daot siya sa iyang lawas. Dili siya makahalad ug halad nga pagkaon alang sa Dios kay may daot man siya.

22 Makakaon siya sa pagkaon nga gihalad ngadto sa Dios: ang labing balaan nga pagkaon ingon man ang balaan nga butang.

23 Apan kinahanglan did-an siya sa pagduol sa tabil o sa halaran kay siya may daot man aron dili kapasipalahan ang akong Dapit nga Balaan kay ako mao angGinoonga nagbalaan kanila.”

24 Busa gisultihan ni Moises niini si Aaron ug ang iyang mga anak ingon man ang tanang mga Israelita.

Ang Pagkabalaan sa mga Halad

1 AngGinoomiingon kang Moises,

2 “Sultihi si Aaron ug ang iyang mga anak nga mag-amping sila sa pagduol sa mga halad nga balaan nga gihalad sa mga Israelita kanako aron dili nila kapasipad-an ang balaan kong ngalan. Ako mao angGinoo.

3 Ingna sila nga bisan kinsa sa inyong mga kaliwat nga moduol sa mga balaang butang nga gihalad sa mga Israelita kanako samtang siya hugaw pa, hinginlan siya gikan sa akong atubangan. Ako mao angGinoo.

4 “Walay kaliwat ni Aaron nga gisanla o may sakit sa lawas nga nag-agos nga tugotan sa pagkaon sa mga halad nga balaan. Makakaon lamang siya niini kon mahinlo na siya. Bisan kinsang paria mahugaw kon makahikap siyag bisan unsang mahugaw pinaagi sa paghikap ug minatay o kon giagasan siya sa iyang binhi

5 o makahikap sa bisan unsang nagkamang sa yuta nga maoy makapahugaw kaniya o makahikap ug tawong nahugaw sa bisan unsang matang sa kahugaw.

6 Ang makahikap sa bisan hain niini mahugaw hangtod sa hapon ug dili siya makakaon sa mga halad nga balaan gawas kon siya maligo.

7 Inigsalop gayod sa adlaw, mahinlo na siya ug makakaon na siya sa mga halad nga balaan kay mao man kini ang iyang pagkaon.

8 Dili siya mokaon ug bisan unsa nga namatay nga wala hilabti o gipatay ba hinuon sa mananap aron dili siya mahugawan. Ako mao angGinoo.

9 “Tumanon gayod nila ang akong sugo aron dili sila makasala ug mangamatay tungod sa pagsupak nila niini. Ako mao angGinoonga nagbalaan kanila.

10 “Dili makakaon sa halad nga balaan ang dili sakop sa panimalay sa pari. Dili usab makakaon niini ang bisita sa pari o ang iyang sinuholang sulugoon.

11 Apan makakaon sa iyang pagkaon ang ulipon nga iyang pinalit ingon man kadtong nangatawo sa iyang panimalay.

12 Dili makakaon sa mga halad nga balaan ang anak nga babaye sa pari nga naminyog dili pari.

13 Apan kon mabiyuda na siya o magkabulag ba hinuon siya ug ang iyang bana ug wala siyay anak unya motipon siya pagpuyo sa iyang amahan, makakaon siya sa pagkaon sa iyang amahan. Apan dili mahimo nga mokaon niini ang dili sakop sa panimalay sa pari.

14 “Kon may tawo nga makakaon sa mga pagkaon nga hinalad apan wala siya masayod nga balaan diay kadto, ulian niya ang pari sa iyang nakaon ug pakapinan niya ug usa sa lima ka bahin sa bili niini.

15 Kinahanglan dili pasipad-an sa mga pari ang mga balaang butang nga gihalad sa mga Israelita ngadto saGinoo

16 aron dili sila makasala ug masilotan tungod sa ilang pagkaon sa mga butang nga hinalad. Ako mao angGinoonga nagbalaan kanila.”

Mga Halad nga Dawaton ug Dili Dawaton

17 AngGinoomiingon na usab kang Moises,

18 “Sultihi si Aaron ug ang iyang mga anak ingon man ang tanang mga Israelita nga kon ang usa ka Israelita o langyaw nga nagpuyo sa Israel maghalad ug halad nga sunogon ngadto saGinooagig pagtuman sa usa ka panaad o kinabubut-on nga halad ba hinuon,

19 kinahanglan ang ihalad niya usa ka laking baka o karnero o kanding nga walay tatsa aron madawat ang iyang halad.

20 Ayawkamo paghalad ug may tatsa kay dili ko kini dawaton.

21 Kon may maghalad usab ug baka o karnero ingon nga halad sa pakigdait ngadto saGinooaron pagtuman sa usa ka panaad o kinabubut-on nga halad ba hinuon, kinahanglan nga wala kini tatsa ug buling aron ako kining dawaton.

22 Ayaw ipahalad ngadto saGinooo ipabutang sa halaran ingon nga halad nga sunogon ang hayop nga buta, piang, pungkol, may samad nga nag-agos o nukaon.

23 Mahimo nila nga ihalad ingon nga kinabubut-on nga halad ang usa ka laki nga baka o nating karnero nga ang usa ka bahin sa lawas niini taas o mubo apan dili kini madawat kon ihalad aron pagtuman sa usa ka panaad.

24 Diha sa inyong nasod ayaw ipahalad ngadto saGinooang hayop nga ang itlog napangos, napusa, nakuha ba hinuon o nasamad.

25 “Ayaw ihalad ingon nga halad nga pagkaon ang bisan unsang mananap nga nakuha gikan sa usa ka langyaw. Giisip nga may tatsa ang maong mga mananap ug dili dawaton.”

26 AngGinoomiingon na usab kang Moises,

27 “Human ianak ang usa ka laking baka, karnero o kanding ba hinuon, magpabilin kini sa iyang inahan sulod sa pito ka adlaw. Sugod sa ikawalo nga adlaw madawat na kini ingon nga halad nga sunogonon alang saGinoo.

28 Ayaw dungana pag-ihaw ang inahang baka o inahang karnero ug ang nati niini sulod sa usa ka adlaw lamang.

29 Kon maghalad ka ug halad sa pasalamat ngadto saGinoo, ihalad kini sa paagi nga kahimut-an ka tungod sa maong halad.

30 Kinahanglan nga kan-on kini niana gayong adlawa sa paghalad niini ug ayaw pagsalin niini hangtod sa pagkabuntag. Ako mao angGinoo.

31 “Matngoni ug tumana ang akong mga sugo. Ako mao angGinoo.

32 Ayaw pasipad-i ang balaan kong ngalan ug kinahanglan nga ilhon ako nga balaan sa mga Israelita. Ako mao angGinoonga nagbalaan kaninyo

33 ug nagkuha kaninyo sa Ehipto aron ako mahimong inyong Dios. Ako mao angGinoo.”

Mga Kasaulogan

1 AngGinoomiingon kang Moises,

2 “Sultihi ang mga Israelita nga mao kini ang mga kasaulogan nga gitakda saGinooaron saulogon ninyo ug imong ipahibalo ingon nga mga balaang adlaw sa panagtigom.

3 Mahimoninyo ang pagtrabaho sulod sa unom ka adlaw apan sa ikapito nga adlaw ayaw kamo pagtrabaho kay adlaw man kini sa hingpit nga pagpahulay ug adlaw sa balaang panagtigom. Bisan diin kamo magpuyo Adlaw kini nga Igpapahulay alang saGinoo.

4 “Mao kini ang mga adlaw nga gipili saGinooaron saulogon ninyo ang mga adlaw alang sa balaang panagtigom:

5 Angika-14 nga adlaw sa unang bulan mao ang Kasaulogan sa Pagsaylo

6 ugang ika-15 nga adlaw sa mao gihapong bulan mao ang Kasaulogan sa Pan nga Walay Patubo. Sulod sa pito ka adlaw, kinahanglan nga ang kan-on ninyo mao ang Pan nga Walay Patubo.

7 Himoa ninyo ang balaang panagtigom sa unang adlaw ug ayaw kamo pagtrabahog bug-at.

8 Matag adlaw sulod sa pito ka adlaw maghalad kamog halad nga sunogon alang saGinoo. Ang ikapitong adlaw mao ang adlaw sa balaang panagtigom busa ayaw kamo pagtrabahog bug-at.”

Ang Unang Abot

9 AngGinoomiingon na usab kang Moises,

10 “Sultihi ang mga Israelita: Inig-abot ninyo sa yuta nga ihatag ko kaninyo ug makaani na kamo sa abot niini, dad-a sa pari ang usa ka bangan nga uhay sa inyong unang abot

11 ug ibayaw niya kini sa atubangan saGinooaron kahimut-an kamo niya. Buhaton kini sa pari sa adlaw tapos sa Adlaw nga Igpapahulay.

12 Sa adlaw nga inyong ibayaw ang binangan nga uhay, paghalad kamog nating karnero nga laki nga usa ka tuig ang kagulangon ug walay tatsa ingon nga halad nga sunogon ngadto saGinoo.

13 Ipauban niini ang halad nga pagkaon nga usa ka gantang sa labing maayong harina nga minasag lana ingon nga halad nga sunogon alang saGinooug ang halad nga ilimnon nga usa ka litro nga bino.

14 Ayaw kamo pagkaog pan bisan sinangag o hilaw nga abot ninyo sa maong adlaw hangtod nga makadala kamo niining maong halad ngadto sa Dios. Tulomanon kini nga walay kataposan alang kaninyo ug sa tanan ninyong mga kaliwatan bisan asa kamo magpuyo.

Kasaulogan sa Pagpangani

15 “Mag-ihapkamog pito ka semana gikan sa adlaw nga maoy pagdala ninyo sa binangan nga uhay nga halad nga gibayaw, ang adlaw sunod sa Adlaw nga Igpapahulay.

16 Ang adlaw human matapos ang ikapitong semana mao ang ika-50 ka adlaw ug niining adlawa ihalad ninyo ang bag-ong halad nga kalan-on ngadto saGinoo.

17 Pagdala kamo gikan sa inyong mga puloy-anan ug duha ka buok pan aron inyong ibayaw, usa ka gantang sa labing maayong harina ang gamiton sa paghimo sa pan ug lutoon kini nga may patubo ingon nga unang abot alang saGinoo.

18 Uban sa pan, paghalad usab kamog mga halad nga sunogon alang saGinoo: pito ka nating karnero nga walay tatsa nga tagsa ka tuig ang kagulangon, usa ka nating baka nga laki ug duha ka laking karnero. Ihalad kini uban sa halad nga uhay ug sa halad nga ilimnon ingon nga humot nga mga halad alang saGinoo.

19 Paghalad usab kamog usa ka laking kanding ingon nga halad tungod sa sala ug duha ka nating karnero nga laki nga usa ka tuig ang kagulangon ingon nga halad sa pakigdait.

20 Ibayaw usab kini sa pari atubangan saGinoouban sa pan nga gikan sa unang abot. Balaan kini alang saGinooug iya kini sa pari.

21 Sa maong adlaw gayod isangyaw ninyo kini ug paghimo kamog balaang panagtigom ug ayaw kamo pagtrabahog bug-at. Tulomanon kini nga walay kataposan alang kaninyo ug sa tanan ninyong mga kaliwatan bisan asa kamo magpuyo.

22 “Konanihon na ninyo ang abot sa inyong yuta, ayaw ilakip pag-ani ang daplin sa inyong uma ug ayaw panghagdaw human sa inyong pagpangani. Salini ninyo ang mga kabos ug ang mga langyaw. Ako angGinoonga inyong Dios.”

Ang Kasaulogan sa Bag-ong Tuig

23 AngGinoomiingon na usab kang Moises,

24 “Sultihi ang mga Israelita: Sa unang adlaw sa ikapitong bulan pahulay kamo sa hingpit ug himoa ninyo ang usa ka balaang panagtigom nga ipahibalo pinaagi sa tingog sa mga trumpeta.

25 Ayaw kamo pagtrabahog bug-at ug paghalad kamog mga halad nga sunogon alang saGinoo.”

Ang Adlaw sa Pagpapas sa Sala

26 AngGinoomiingon na usab kang Moises,

27 “Ang ikanapulo nga adlaw niining ikapitong bulan mao ang adlaw sa pagpapas sa sala ug panahon kini nga himoon ninyo ang balaang panagtigom. Pagpuasa kamo ug paghalad kamog halad nga sunogon alang saGinoo.

28 Ayaw kamo pagtrabaho sa maong adlaw kay mao man kini ang adlaw sa pagpapas sa inyong mga sala atubangan saGinoonga inyong Dios.

29 Ang dili magpuasa sa maong adlaw hinginlan gikan sa iyang mga kabanay.

30 Ug ang magtrabahog bisag unsa sa maong adlaw akong patyon.

31 Ayaw gayod kamo pagtrabaho. Tulomanon kini nga walay kataposan alang kaninyo ug sa inyong mga kaliwatan bisan asa kamo magpuyo.

32 Adlaw kini alang sa hingpit nga pagpahulay ug kinahanglan nga magpuasa kamo. Magsugod kini sa hapon sa ikasiyam nga adlaw sa maong bulan ug matapos sa sunod hapon.”

Ang Kasaulogan sa mga Balongbalong

33 AngGinoomiingon na usab kang Moises,

34 “Sultihi ang mga Israelita: Ang ika-15 ka adlaw niining ikapitong bulan mao ang Kasaulogan sa mga Balongbalong pahinungod saGinoo. Molungtad kinig pito ka adlaw.

35 Sa unang adlaw himoa ninyo ang usa ka balaang panagtigom ug ayaw kamo pagtrabahog bug-at.

36 Sulod sa pito ka adlaw paghalad kamog mga halad nga sunogon alang saGinoo. Sa ikawalong adlaw paghimo kamog balaang panagtigom ug paghalad kamog mga halad nga sunogon alang saGinoo. Kay balaan man kini nga panagtigom, ayaw kamo pagtrabahog bug-at.

(

37 “Mao kini ang mga kasaulogan nga gitakda saGinooug kinahanglan nga ipahibalo ninyo nga maoy mga panahon sa balaang panagtigom. Paghalad ngadto saGinooug mga halad nga pagkaon nga sunogonon, mga halad nga mananap nga sunogon, mga halad nga mga uhay, uban pang mga halad ug mga halad nga ilimnon. Ang matag usa niini ihalad sa gitakda nga adlaw.

38 Kini walay labot sa mga adlaw nga igpapahulay saGinooug sa inyong mga gasa ingon man sa inyong mga halad sa pagtuman sa panaad ug sa inyong kinabubut-ong mga halad nga inyong ihatag saGinoo.)

39 “Sa ika-15 nga adlaw sa ikapitong bulan, sa dihang mahipos na ninyo ang abot sa inyong yuta, pagsaulog kamo alang saGinoosulod sa pito ka adlaw. Ang unang adlaw ug ang ikawalo maoy mga adlaw sa hingpit nga pagpahulay.

40 Sa unang adlaw panguha kamo ug mga bunga sa mga kahoy nga makaon, mga palwa sa palmera, mga sanga sa mga kahoy nga daghan ug dahon ug mga tambo sa sapa ug paglipay kamo sa atubangan saGinoonga inyong Dios sulod sa pito ka adlaw.

41 Sauloga ninyo kini alang saGinoosulod sa usa ka semana sa ikapitong bulan sa tuig. Tulomanon kini nga walay kataposan alang kaninyo ug sa inyong mga kaliwatan.

42 Sulod sa usa ka semana ang tanang mga lumad nga Israelita adto magpuyo sa mga balongbalong

43 aron ang umaabot ninyong mga kaliwatan mahibalo nga sa dihang gikuha ko ang mga Israelita gikan sa Ehipto gipapuyo ko sila sa mga balongbalong. Ako angGinoonga inyong Dios.”

44 Busa gipahibalo ni Moises sa mga Israelita ang gitakda nga mga Kasaulogan saGinoo.

Ang Lana alang sa mga Suga

1 AngGinoomiingon kang Moises,

2 “Sugoa ang mga Israelita nga hatdan ka nila ug lunsayng lana gikan sa olibo alang sa mga suga aron kanunay kini nga magsiga.

3 Ipabutang ni Aaron ang mga suga sa gawas sa tabil nga nagsalipod sa papan nga bato nga gisulatan sa Kasugoan sulod sa Tolda nga Tagboanan. Magasiga kini kanunay gikan sa hapon hangtod sa buntag sa atubangan saGinoo. Tulomanon kini ninyo nga walay kataposan ingon man sa inyong mga kaliwatan.

4 Ipabutang ni Aaron ang mga suga diha sa tungtonganan niini nga lunsayng bulawan aron pasigaon kini kanunay sa atubangan saGinoo.

Ang Pan nga Gihalad ngadto sa Dios

5 “Unyapagkuha ug 12 ka gantang sa labing maayong harina ug pagluto ug 12 ka buok pan gikan niini.

6 Ipahimutang kini nga duha ka laray unom sa matag laray diha sa lamisa nga lunsayng bulawan.

7 Unya butangi ug lunsayng insenso ang matag laray aron iuban paghalad sa pan ingon nga handomanang halad nga sunogon alang saGinoo.

8 Sa matag Adlaw nga Igpapahulay ipabutang ni Aaron ang pan sa atubangan saGinoosa ngalan sa mga Israelita tungod sa usa ka kasabotan nga walay kataposan.

9 Mahiadtokini kang Aaron ug sa iyang mga anak ug kan-on nila kini sa usa ka balaan nga dapit kay mao man kini ang labing balaang bahin sa mga halad nga sunogon alang saGinoo. Sa kanunay mao kini ang bahin ni Aaron.”

Panig-ingnan sa Usa ka Silot nga Makiangayon

10 May usa ka tawo kansang amahan Ehiptohanon ug ang iyang inahan Israelita nga mao si Selomit, anak ni Dibri sa banay ni Dan. Kining tawhana nakakitag away sa usa ka Israelita didto sa kampo

11 ug gipasipad-an niya ang ngalan saGinoobusa gidala nila siya ngadto kang Moises.

12 Ug gibilanggo nila siya samtang wala pa nila hisayri ang kabubut-on saGinoo.

13 Unya miingon angGinookang Moises,

14 “Dad-a sa gawas sa kampo ang tawong nagpasipala sa Dios. Ipatapion sa iyang ulo ang mga kamot sa tanan nga nakadungog kaniya nga nagpasipala ug unya ipabato siya sa tibuok Israel.

15 Ug sultihi ang mga Israelita nga ang magpasipala sa iyang Dios silotan gayod,

16 ang magpasipala sa ngalan ni Yahweh patyon gayod. Ipabato siya sa tibuok nga Israel. Kadtong nagpasipala sa ngalan ni Yahweh, langyaw man siya o lumad, kinahanglang patyon.

17 “Angmakapatay ug tawo patyon usab

18 ug ang makapatay ug mananap kinahanglan moilis sa iyang napatay. Hinumdomi nga ang kinabuhi bayrag kinabuhi.

19 “Kon ang usa ka tawo makahimog kadaot sa iyang isigkatawo, ang iyang nabuhat buhaton usab ngadto kaniya:

20 konnakapiang siya, piangan usab siya; kon makabuta siya, butaan usab siya ug kon makahingo siyag ngipon, hingoan usab siya. Ang kadaot nga iyang nabuhat sa iyang isigkatawo buhaton usab kaniya.

21 Ang makapatay ug mananap kinahanglan iya kining ilisan apan ang makapatay ug tawo kinahanglang patyon usab.

22 Kinahanglannga wala kamoy palabihon atubangan sa balaod, langyaw man siya o lumad. Ako angGinoonga inyong Dios.”

23 Busa gisultihan ni Moises ang mga Israelita ug ilang gidala sa gawas sa kampo ang tawo nga nagpasipala sa Dios ug gibato nila siya. Ug gituman sa mga Israelita ang gisugo saGinookang Moises.

Ang Tuig sa Pahulay

1 Didtosa Bukid sa Sinai angGinoomiingon kang Moises,

2 “Sultihi ang mga Israelita: Kon atua na kamo sa yuta nga ihatag ko kaninyo, hatagi usab ninyog pahulay ang yuta alang saGinoo.

3 Sulod sa unom ka tuig pananom kamo sa inyong uma, makapul-ong kamo sa inyong parasan ug makapamupo sa mga bunga niini.

4 Apan sa ikapitong tuig hatagi ninyog hingpit nga pahulay ang yuta, usa ka pagpahulay nga pahinungod saGinoo. Ayaw pugasi ang inyong uma ug ayaw pul-ongi ang inyong parasan.

5 Ayaw usab aniha ang nanubo sa uma human sa inyong pagpangani ug ayaw pamupo sa mga ubas sa inyong parasan nga wala kapul-ongi. Tuig kini sa hingpit nga pagpahulay alang sa yuta.

6 Samtang ang yuta magpahulay, ang abot niini igo alang kaninyo ingon man usab sa inyong mga ulipon ug sa inyong sulugoon ug sa mga langyaw nga motipon kaninyo.

7 Igo usab kini alang sa inyong mga kahayopan ug sa mga mananap nga ihalas diha sa inyong yuta. Mahimong kan-on ang tanang abot niini.

Ang Tuig sa Kalipay

8 “Pag-ihap kamog pito ka semana sa mga tuig nga sa ato pa, makapito piloa ang pito ka tuig aron sa ingon mahimong 49 ka tuig ang pito ka semana sa mga tuig.

9 Ug sa ikanapulo nga adlaw sa ikapitong bulan nga mao ang Adlaw sa Pagpapas sa Sala, patingoga ang trumpeta ug kusog kaayo sa tibuok ninyong nasod.

10 Balaana ninyo ang ika-50 nga tuig ug pahatagig kagawasan ang tanang mga lumolupyo sa tibuok ninyong yuta. Niining tuiga ang tanang kabtangan nga nabaligya mahibalik ngadto sa karaang tag-iya niini o sa iyang mga sumusunod. Ug bisan kinsa nga gibaligya ingon nga ulipon mopauli sa iyang banay.

11 Ang ika-50 nga tuig maoy Tuig sa Kalipay alang kaninyo. Ug niining tuiga ayaw kamo pagpugas o pag-ani sa mga nanubo nga mga tanom o pagpamupo sa mga ubas sa parasan nga wala pul-ongi.

12 Balaan ang maong tuig alang kaninyo sanglit tuig man kini sa kalipay ug ang makaon lamang ninyo mao kadtong makuha gikan gayod sa uma.

13 “Niining tuiga mahibalik sa tagsatagsa kaninyo ang tanang kabtangan nga gikabaligya.

14 Kon magbaligya kamog yuta ngadto sa inyong isigka-Israelita o kon mopalit kamo ug yuta gikan sa inyong isigka-Israelita ayaw kamo paglinimbongay.

15 Palita ang yuta sa inyong isigka-Israelita pinasikad sa gidaghanon sa mga tuig sukad sa kataposang Tuig sa Kalipay ug ibaligya usab niya kini kanimo pinasikad sa gidaghanon sa nahibiling mga tuig nga kini may abot.

16 Kon daghan pa ang nahibilin nga mga tuig nga may abot kini, mahal usab ang inyong bayad niini. Apan kon diyutay na lamang ang maong mga tuig, barato usab ang inyong ibayad niini kay ang iyang gibaligya kaninyo mao man ang gidaghanon sa abot niini.

17 Busa ayaw kamo paglinimbongay. Kahadloki hinuon ninyo ang Dios kay ako mao angGinoonga inyong Dios.

Ang Problema sa Ikapitong Tuig

18 “Tumana ninyo ang mga tulomanon nga gipatuman ko kaninyo. Matngoni ug tumana usab ninyo ang akong mga sugo aron magpuyo kamo nga malinawon sa yuta nga inyong adtoan.

19 Ang yuta mohatag sa iyang abot ug dili kamo kahutdag pagkaon. Magpuyo kamo niini nga walay angay nga kabalak-an.

20 “Ug kon daw ugaling moingon kamo, ‘Unsa may among kan-on sa ikapitong tuig kon dili kami magpugas o mag-ani sa among abot?’

21 Panalanginan ko kamo sa ikaunom nga tuig aron nga mohatag kini ug abot nga paigo nga kan-on ninyo sulod sa tulo ka tuig.

22 Inigpugas ninyo sa ikawalong tuig, daan gihapon nga abot ang inyong kan-on bisan pa gani sa ikasiyam nga tuig nga mao nay inyong ipangani.

Pag-uli sa mga Kabtangan

23 “Kinahanglan nga dili ibaligya ang yuta sa paagi nga kini mapanag-iya sa nakapalit niini hangtod sa hangtod kay ako ang tag-iya sa yuta. Mga langyaw lamang kamo nga nagpuyo sa akong yuta.

24 “Busa sa tanang dapit nga inyong gipuy-an, tugoti ninyo nga malukat ang yuta.

25 Kon ang imong isigka-Israelita mahimong kabos ug mapugos siya sa pagbaligya ug bahin sa iyang kabtangan, ang labing suod niyang paryenti makahimo paglukat niini.

26 Apan kon siya walay paryenti nga makalukat niini ug unya siya mismo nahamugaway na ug may igo nang salapi nga ikalukat,

27 iphon niya ang mga tuig sukad sa pagbaligya niya niini ug kunhoran niya ang bili pinasikad sa gidaghanon sa mga tuig sukad sa pagkabaligya. Unya bayran niya ang nakapalit niini sa kantidad human niya kini kunhori ug mahibalik kaniya ang iyang yuta.

28 Apan kon wala siyay ikalukat niini, ang iyang gibaligya magpabilin sa nakapalit hangtod sa Tuig sa Kalipay nga maoy panahon sa pag-uli niini ug kini mahibalik kaniya.

29 “Kon may magbaligya ug balay nga nahimutang sa lungsod nga gilibot ug paril, malukat niya kini sulod sa usa ka tuig sukad kini ibaligya.

30 Kon dili niya kini malukat sulod sa usa ka tuig, ang maong balay maiya na sa nakapalit niini hangtod sa hangtod nga bisan pa sa Tuig sa Kalipay dili na kini iuli ngadto kaniya.

31 Apan ang mga balay nga nahimutang sa mga balangay nga wala liboti ug paril pagaisipon nga bahin sa naglibot nga kaumahan. Malukat kini ug kinahanglan nga iuli kini sa Tuig sa Kalipay.

32 Apan ang mga Levita makahimo paglukat bisag kanus-a sa ilang mga balay nga nahimutang sa ilang mga siyudad.

33 Kon ang usa ka Levita dili molukat sa iyang balay nga nabaligya diha sa ilang siyudad, ang maong balay iuli kaniya sa Tuig sa Kalipay kay ang mga balay diha sa mga siyudad sa mga Levita ila mang mga panulondon taliwala sa mga Israelita.

34 Apan ang yuta nga pasibsibanan nga bahin sa ilang mga siyudad dili ikabaligya. Ila kini hangtod sa hangtod.

Mga Pahulam ngadto sa mga Kabos

35 “Konang inyong isigka-Israelita mapobre ug dili na siya makahimo sa pagbuhi sa iyang kaugalingon, buhia siya ug patipona kanimo ingon nga usa ka dumuduong o langyaw.

36 Ayaw siya pangayoi ug tanto o tubo, patipona hinuon siya pagpuyo kaninyo tungod sa inyong pag-ila sa Dios.

37 Ayawpatantohi ang salapi nga inyong pahulaman kaniya ug ayaw pabayri ang kalan-on nga gipakaon ninyo kaniya.

38 Ako angGinoonga inyong Dios nga nagkuha kaninyo gikan sa Ehipto aron ihatag kaninyo ang yuta sa Canaan ug aron ako mahimong inyong Dios.

Pagpagawas sa mga Ulipon

39 “Konang isigka-Israelita mapobre na kaayo nga mapugos siya sa pagbaligya sa iyang kaugalingon kaninyo ayaw siya patrabahoa sama sa usa ka ulipon

40 apan isipa siya nga usa ka sinuholan nga mamumuo ug ingon nga usa ka dumuduong. Mag-alagad siya kaninyo hangtod sa Tuig sa Kalipay.

41 Sa Tuig sa Kalipay, siya ug ang iyang mga anak makalingkawas na kaninyo ug makapauli na ngadto sa iyang kaugalingong panimalay ug sa yuta sa iyang mga katigulangan.

42 Tungod kay kadtong gikuha ko sa Ehipto ako mang mga sulugoon, ayaw sila ibaligya sama sa mga ulipon.

43 Ayaw sila daugdaoga apan kahadloki hinuon ang inyong Dios.

44 Makahimo kamo pagbaton ug mga ulipon kon pinalit ninyo sila sa kasikbit nga mga kanasoran.

45 Makahimo usab kamo pagpalit ug mga ulipon gikan sa mga langyaw nga nagpuyo uban kaninyo ug gikan sa ilang mga panimalay nga nangatawo diha sa inyong nasod ug kamo nay tag-iya kanila.

46 Mahimong ihatag ninyo sila sa inyong mga anak ingon nga kabilin nga ilang mapanunod hangtod sa hangtod. Makahimo kamo sa pag-ulipon kanila apan ayaw daugdaoga ang inyong isigka-Israelita.

47 “Kon madato ang usa ka langyaw nga nagpuyo uban kaninyo ug ang inyong isigka-Israelita mapobre na kaayo nga mapugos siya pagbaligya sa iyang kaugalingon o sa usa ka sakop sa iyang panimalay ngadto sa maong langyaw,

48 mahimo siyang lukaton sa iyang isigka-Israelita

49 o sa iyang uyoan o sa iyang ig-agaw o ni bisan kinsa nga suod niyang kabanay. O kon may igo na siyang salapi, siya mismo makahimo paglukat sa iyang kaugalingon.

50 Unya iphon niya ug sa nakapalit kaniya ang gidaghanon sa mga tuig gikan sa tuig sa pagbaligya niya sa iyang kaugalingon hangtod sa Tuig sa Kalipay. Ang ibayad niya aron siya makalingkawas ipasikad sa gidaghanon sa mga tuig nga nahibilin. Ang panahon nga didto siya sa nakapalit kaniya isipon nga nagahin niya ingon nga sinuholan nga sulugoon.

51 Kon daghan pa ang mga tuig nga nahibilin, ang kantidad sa salapi nga iyang ibayad aron siya makalingkawas dakudako usab.

52 Apan kon diyutay na lamang ang nahibiling mga tuig sa dili pa moabot ang Tuig sa Kalipay, mao ra usab kini ang iyang iphon. Ang salapi nga ilukat niya sa iyang kaugalingon takdo sa gidaghanon sa mga tuig nga wala niya kaalagari.

53 Kinahanglan nga isipon siya sa nakapalit kaniya ingon nga sulugoon nga gipatrabaho sa tinuig nga kasabotan ug dili siya daugdaogon niya diha sa inyong atubangan.

54 Ug kon dili siya malukat niining paagiha, siya ug ang iyang mga anak hatagan sa ilang kagawasan sa Tuig sa Kalipay.

55 Kay ako lamang ang agalon sa mga Israelita, sila akong mga ulipon nga gikuha ko sa Ehipto. Ako mao angGinoonga inyong Dios.

Mga Panalangin sa Pagkamasinugtanon

1 “Ayawkamo pagbuhat ug mga diosdios. Ayaw kamo pagpatindog ug kinulit nga larawan o haligi o bato nga kinulit aron inyong simbahon kay ako mao angGinoonga inyong Dios.

2 Matngoni usab ninyo ang akong mga Adlaw nga Igpapahulay ug tahora ninyo ang dapit diin ako gisimba: Ako mao angGinoo.

3 “Konbuhaton ninyo ang mga tulomanon nga gipatuman ko kaninyo ingon man ang akong mga sugo,

4 hatagan ko kamog ulan nga inyong gikinahanglan sa hustong panahon aron ang yuta mohatag ug abot ug ang mga kahoy mamunga.

5 Ang inyong paggiok molungtad hangtod sa tingpamupo sa paras ug ang tingpamupo molungtad hangtod sa tingpugas ug daghan kaayo ang inyong pagkaon ug magpuyo kamo nga layo sa katalagman.

6 “Ug hatagan ko kamog kalinaw diha sa inyong nasod aron mangatulog kamo nga walay angay nga kahadlokan. Abugon ko ang mga mapintas nga mananap sa inyong yuta ug ipahilayo ko kamo sa gubat.

7 Kamo hinuon mao ang mogukod sa inyong mga kaaway ug pamatyon ninyo sila sa inyong mga espada.

8 Ang lima kaninyo mogukod sa usa ka gatos ka kaaway ug ang usa ka gatos kaninyo mogukod sa napulo ka libo kanila ug sila pamatyon ninyo sa inyong mga espada.

9 Panalanginan ko kamo ug himoon ko kamong mauswagon ug pasanayon ko kamo ug tumanon ko ang akong kasabotan uban kaninyo.

10 Magkaon kamo sa daan ninyong abot nga dugay nang diha sa tipiganan ug kuhaon ninyo ang daang abot ug pulihan sa bag-o.

11 Magpuyo ako uban kaninyo ug dili ko kamo isalikway.

12 Mag-ubanako kaninyo ug mahimong inyong Dios ug kamo mahimong akong katawhan.

13 Ako angGinoonga inyong Dios nga nagkuha kaninyo gikan sa Ehipto aron dili na kamo maulipon sa mga Ehiptohanon. Gibali ko ang yugo nga gisangon kaninyo aron tuyhad kamong maglakaw.

Mga Silot sa Pagka Dili Masinugtanon

14 “Apankon dili kamo mamati kanako ug kon dili ninyo buhaton kining tanan kong mga sugo,

15 kon isalikway ninyo ang akong gipatuman nga mga tulomanon ingon man ang akong balaod ug lapason ninyo ang akong kasabotan,

16 kini mao ang himoon ko kaninyo: lisangon ko kamo ug kastigohon pinaagi sa sakit ug hilanat nga makapahalap ug makapaniwang kaninyo. Ug makawang lamang ang inyong pagpamugas kay ang inyo mang mga kaaway ang mokaon sa abot niini.

17 Makigbatok ako kaninyo ug buntogon kamo sa inyong mga kaaway. Ang mga nagdumot kaninyo maoy magmando kaninyo ug mangalagiw kamo bisag walay naggukod kaninyo.

18 “Kon dili gihapon kamo mamati kanako bisan pa niining tanan, kastigohon ko kamo sa pito ka pilo tungod sa inyong mga sala.

19 Lumpagon ko ang inyong garbo ug ang langit mahimong sama sa puthaw ug ang inyong yuta mahimong sama sa bronsi.

20 Kawang lamang ang inyong mga paghago kay ang inyong yuta dili mohatag ug abot ug ang mga kahoy dili usab mamunga.

21 “Ug kon magmagahi lang gihapon kamo ug dili magmatinumanon kanako, pahiagomon ko kamog dugang nga katalagman, pito ka pilo sa gidaghanon sa inyong sala.

22 Ipasulong ko kamo sa mga mananap nga mapintas, pamatyon nila ang inyong mga kabataan ug puohon nila ang inyong mga kahayopan. Magkadiyutay kamo ug wala na unyay magtikawtikaw sa inyong kadalanan.

23 “Ug kon kining maong mga kastigo dili makapabalik kaninyo ngari kanako ug magpadayon gihapon kamo sa pagpakigbatok kanako,

24 magpadayon usab ako sa pagpakigbatok kaninyo. Kastigohon ko kamo tungod sa inyong mga sala, pito pa gayod ka pilo ang kalisod.

25 Ipahabas ko kamo sa espada agig panimalos alang sa kasabotan. Ug kon magtigom kamo diha sa inyong mga siyudad, padad-an ko kamog makalilisang nga sakit ug itugyan ko kamo sa inyong mga kaaway.

26 Ug dili ko na kamo hatagag pagkaon ug usa na lamang ka hudno ang gamiton sa napulo ka babaye aron sa pagluto sa inyong pan. Diyutay na lang ang pan nga ilang ihatag kaninyo ug dili kini makabusog kaninyo.

27 “Ug kon dili gihapon kamo mamati kanako ug mosupil gihapon,

28 makigbatok ako kaninyo ug kastigohon ko kamog pito ka pilo sa inyong mga sala.

29 Mapugos na unya kamo pagkaon sa inyong kaugalingong mga anak.

30 Unya gub-on ko ang inyong mga alampoanan ug lumpagon ko ang inyong mga halaran sa insenso ug ang inyong mga patayng lawas isalibay ko sa ibabaw sa natumbang mga diosdios ug isalikway ko kamo.

31 Ug dugang pa niini, gub-on ko ang inyong mga siyudad ug ang inyong mga alampoanan ug dili ako mosimhot sa inyong humot nga mga halad.

32 Gub-on ko ang inyong yuta sa hilabihan gayod aron nga ang inyong mga kaaway nga nagpuyo niini mahibulong unya inigkakita nila niini.

33 Ug patibulaagon ko kamo sa ubang kanasoran ug gukdon ko kamo uban sa binakyaw nga espada. Magmingaw unya ang inyong yuta ug mangaguba ang inyong siyudad.

34 Samtang gipamihag kamo sa inyong mga kaaway, ang inyong yuta makapahimulos sa gigahin nga mga panahon alang sa pahulay niini.

35 Samtang walay nagpuyo sa inyong yuta makapahulay kini sa pahulay nga inyong gihikaw samtang nagpuyo pa kamo niini.

36 “Ug kadtong pipila kaninyo nga mahibilin nga buhi didto sa yuta sa inyong mga kaaway himoon ko nga hadlokan kaayo. Bisag makabati lamang sila sa kinanaas sa dahon nga gipadpad sa hangin, managan sila nga daw gigukod ug tawo nga nagdalag espada ug mangatumba sila bisag walay naggukod kanila.

37 Magdasmagay sila sa ilang pagpanagan nga daw gigukod ug espada bisag walay naggukod kanila ug dili gayod kamo makasukol sa inyong mga kaaway.

38 Mangamatay kamo didto sa ubang kanasoran ug ilubong kamo didto sa yuta sa inyong mga kaaway.

39 Ang pipila kaninyo nga magpabiling buhi didto sa yuta sa inyong mga kaaway mag-anam ug pangamatay tungod sa inyong mga sala ug sa sala sa inyong katigulangan.

40 “Apan kon moila sila sa ilang pagkadaotan ug sa pagkadaotan sa ilang mga ginikanan gumikan sa ilang pagluib ug pagsukol kanako

41 nga maoy hinungdan nga nakig-away ako kanila ug gidala ko sila ngadto sa yuta sa ilang mga kaaway ug kon ang ilang mga kasingkasing magpaubos ug maghinulsol,

42 hinumdomanko ang akong kasabotan kang Jacob ug kang Isaac ug kang Abraham ug hinumdoman ko usab ang yuta.

43 Apan ang yuta kinahanglan nga biyaan una nila aron nga kon wala na sila, makapahulay kini. Kinahanglang magbag-o sila sa ilang pagkinabuhi kay gisalikway man nila ang akong mga tulomanon ug mga kasugoan.

44 Apan bisan pa niining tanan, bisag adto sila sa yuta sa ilang mga kaaway, dili ko sila isalikway o dumtan aron dili sila mapuo ug aron dili makawang ang akong kasabotan uban kanila kay ako mao man angGinoonga ilang Dios.

45 Hinuon, tungod kanila hinumdoman ko ang akong kasabotan nga akong gihimo uban sa ilang mga katigulangan nga akong gikuha sa Ehipto atubangan sa mga kanasoran aron ako mahimo nga ilang Dios. Ako angGinoo.”

46 Mao kini ang mga gimbut-an ug mga tulomanon ug mga balaod nga gihatag saGinoongadto sa katawhan sa Israel pinaagi kang Moises didto sa Bukid sa Sinai ingon nga kasabotan tali kaniya ug sa mga Israelita.

Mga Paghalad

1 AngGinoomiingon kang Moises,

2 “Ingna ang mga Israelita nga kon may maghimo ug espesyal nga panaad nga usa ka tawo ngadto saGinoo, ang tumbas nga bili sa tawo mao ang mosunod:

3 ang bili sa lalaki nga nagpanuigon gikan sa 20 ngadto sa 60 ka tuig, 570 ka gramos nga plata sumala sa opisyal nga sukdanan nga gigamit sa Dapit nga Balaan;

4 kon babaye siya, 340 ka gramos nga plata ang iyang bili;

5 gikan sa panuigon nga lima ka tuig ngadto sa 20 ka tuig, 228 ka gramos nga plata ang bili sa lalaki ug 114 gramos sa babaye.

6 Ug ang gikan sa panuigon nga usa ka bulan ngadto sa lima ka tuig, ang bili sa lalaki 57 ka gramos nga plata ug sa babaye 34 ka gramos.

7 Gikan sa 60 ka tuig o kapin ang kagulangon, ang inyong ibili kaniya kon lalaki siya 171 ka gramos nga plata ug kon babaye siya 114 ka gramos.

8 “Kon ang tawo nga maoy nanaad dili makaabot sa bili, kinahanglan dad-on niya ang tawo nga hingtungdan ngadto sa pari ug ang pari maoy mohatag ug bili sumala sa maabot sa tawo nga naghimo sa panaad.

9 “Kon mananap ang ihalad ngadto saGinoo, ang mananap mahimong sagrado.

10 Kinahanglan dili kini niya ilisan o bayloan ug bisan unsa, bisan pa kon ang iilis niya maayo pa kay niini o dili ba hinuon sama kamaayo niini. Kon bayloan gayod niya kini ug laing mananap, ang mananap nga iyang gibaylo ug ang mananap nga iyang gibayloan mahimong balaan.

11 Kon ang mananap nga gikasaad ngadto saGinoomananap nga mahugaw ug dili angayng ikahalad ngadto saGinoo, dad-on niya kini ngadto sa pari

12 ug hatagan kinig bili ug mao na gayod kini ang bili niini—maayo man kini o may tatsa.

13 Apan kon ang naghalad sa mananap buot molukat niini, mopuno siya paghatag ug ikalimang bahin sa gibili niini.

14 “Kon may maghalad sa iyang balay ngadto saGinooaron kini mahimong balaan, presyohan kini sa pari ug ang iyang ipresyo sa balay mao na gayod ang bili niini.

15 Ug kon ang naghalad sa balay buot molukat niini, mopuno siya paghatag ug ikalimang bahin sa gipresyo niini ug ang balay mahibalik kaniya.

16 “Kon may maghalad ngadto saGinooug bahin sa yuta nga iyang napanunod, ang pagpresyo niini ipasikad sa gidaghanon sa ipugas niini: 570 ka gramos nga plata sa matag 50 ka gantang nga igpupugas nga sebada.

17 Kon atol sa Tuig sa Kalipay ang iyang paghalad sa maong uma, ipasikad ang presyo niini sa gidaghanon sa mga tuig hangtod sa sunod nga Tuig sa Kalipay.

18 Apan kon sa human na sa Tuig sa Kalipay niya ihalad kini, kuwentahon sa pari ang bili niini sa salapi ug kunhoran ang gibili ninyo sa maong uma sumala sa gidaghanon sa tuig nga nahibilin hangtod nga moabot ang sunod nga Tuig sa Kalipay.

19 Kon ang tawong naghalad sa uma buot molukat niini, mopuno siya paghatag ug ikalimang bahin sa salapi nga gibili niini ug mahibalik kini kaniya.

20 Apan kon dili siya buot molukat sa uma o kon iyang gibaligya ang uma ngadto sa laing tawo, dili na kini malukat.

21 Kon hatagan na kini ug kagawasan sa Tuig sa Kalipay, mahimo kini nga balaan alang saGinooug kay gihalad man kini maiya na kini sa mga pari.

22 “Kon maghalad siyag uma nga iyang pinalit ug dili bahin sa yuta nga iyang napanunod,

23 presyohan kini sa pari sumala sa gidaghanon sa mga tuig hangtod sa Tuig sa Kalipay ug bayran sa tawo ang gipresyo niini niana gayong adlawa ug mahimo na kining balaan alang saGinoo.

24 Sa Tuig sa Kalipay iuli ang yuta sa nagbaligya niini nga maoy tinuod nga tag-iya kay kabilin man kini nga napanunod niya.

25 “Ang tanang pagpresyo ipasikad sa opisyal nga sukdanan nga gigamit sa Dapit nga Balaan.

26 “Apan dili mahimo nga ihalad ngadto saGinooang panganay sa mga mananap sanglit iya na man kini saGinootungod sa pagkapanganay niini, baka man kini o karnero.

27 Ug kon mananap kini nga hugaw, malukat niya kini sa bili nga gihatag ninyo sa maong mananap ug mopuno pa gayod kamo ug ikalimang bahin sa gipresyo niini. Kon dili kini lukaton, ibaligya kini sa bili nga gihatag niini.

28 “Apanbisan unsang butang nga gihalad na sa usa ka tawo ngadto saGinoo, tawo siya o mananap o uma nga iyang napanunod, dili kini ikabaligya o malukat. Ang tanan nga gihalad alang saGinoobalaan kaayo alang kaniya.

29 Dili na malukat ang tawo nga gihalad, kinahanglan nga patyon gayod siya.

30 “IyasaGinooang tanang ikapulo gikan sa abot sa yuta—sa inani gikan sa uma o sa bunga sa mga kahoy; balaan kini alang saGinoo.

31 Kon may buot molukat sa bisan unsang ikapulo niya, modugang siya pagbayad ug ikalimang bahin sa bili niini.

32 Ang tanang ikapulo sa mga baka ug mga karnero iphon sa nag-atiman sa maong mga hayop ginamit ang iyang sungkod ug ang matag ikanapulo nga hayop ihatag saGinooingon nga balaan.

33 Kinahanglan nga dili niya susihon kon maayo bang hayop ang naihap nga ikanapulo o dili ba. Dili usab niya kini mabayloan. Kon bayloan man gani niya kini, ang iyang gibaylo ingon man ang iyang gibayloan mahimong balaan ug dili na kini malukat.”

34 Mao kini ang mga sugo nga gihatag saGinookang Moises didto sa Bukid sa Sinai alang sa mga Israelita.