Category: Mga Panultihon

1 Gikasilagan saGinooang mga tawo nga naggamit ug dili hustong timbangan,

apan malipay siya sa husto nga timbang.

2 Maulawan gayod ang garboso.

Mas maayo ang pagpaubos.

3 Dili gayod manlimbong ang maayong tawo.

Ang pagpanglimbong mao ray molaglag niadtong dili kasaligan.

4 Dili magpulos kanimo ang bahandi sa adlaw nga ikaw hapit na mamatay,

apan ang katarong magluwas kanimo gikan sa kamatayon.

5 Ang pagkamatarong makahimo nga mas masayon sa kinabuhi sa maayong tawo,

apan ang pagkadaotan sa tawo maoy hinungdan sa iyang kaugalingong pagkapukan.

6 Ang pagkamatarong makaluwas sa tawo nga dili limbongan,

apan ang tawo nga limbongan malit-ag sa iyang kaugalingong kadalo.

7 Inigkamatay sa tawong daotan,

mamatay usab ang iyang paglaom;

kawang lamang ang iyang mga pangandoy.

8 Ang tawong matarong mahilikay sa kasamok

apan dili ang daotan.

9 Ang gipanulti sa mga tawo nga wala moila sa Dios

makalaglag sa uban.

Apan ang matarong maluwas tungod sa kahibalo.

10 Ikalipay sa tibuok siyudad

ang maayong kinabuhi sa mga tawong matarong,

ug magmalipayon usab ang siyudad

inigkamatay sa mga tawong daotan.

11 Mouswag ang usa ka siyudad

kon may mga tawo nga matarong nga maghatag niini sa ilang panalangin.

Apan daoton kini sa mga pulong sa mga tawong daotan.

12 Ang buangbuang magtamay sa uban,

apan ang tawo nga maalamon magpakahilom lamang.

13 Walay tiglibak nga kapiyalag sikreto

apan kasaligan ang tawong matarong.

14 Mahugnoang usa ka nasod kon walay maggiya niini.

Makaayo sa siyudad ang daghang magtatambag.

15 Basolan mo unya kon mobarog ka

alang sa utang sa usa ka langyaw.

Mas makaayo kanimo kon dili mo kini buhaton.

16 Tahoron ang buotang babaye

apan makapaulaw ang babayeng walay hinungdan.

Dili makasapi ang tapolan

apan madato ang makugihon.

17 Kon maluoy ka sa uban

gikaluy-an mo usab ang imong kaugalingon.

Kon mapalabilabihon ka,

nagdaot ka lang sa imong kaugalingon.

18 Sa pagkatinuod wala gayoy maani ang tawong daotan,

apan kon buhaton mo ang matarong,

may ganti ka gayod nga madawat.

19 Mabuhi ang tawo nga may hugot nga tinguha sa pagbuhat sa matarong,

apan mamatay ang magbuhat sa daotan.

20 Nasilag angGinoosa mga naghunahuna lag daotan,

apan nalipay siya sa nagbuhat sa matarong.

21 Makasalig ka nga silotan gayod ang mga tawong daotan,

apan ang matarong luwason.

22 Ang kaanyag sa babaye nga walay maayong panghukom

sama ra sa singsing nga bulawan diha sa ilong sa baboy.

23 Ang tinguha sa tawong matarong mosangpot sa maayo,

apan ang tinguha sa mga daotan mosangpot sa kalaglagan.

24 May mga tawo nga walay pugongpugong sa pagpanghatag

apan nag-anam silag kadato.

Adunay naghikaw sa angay unta niyang ihatag

apan nag-anam hinuon siyag kakabos.

25 Pagmanggihatagon ug magmauswagon ka.

Tabangi ang uban ug tabangan ka usab.

26 Balikason sa mga tawo ang nagtipig ug bugas

apan daygon nila ang magbaligya niini.

27 Kon maayo ang imong tuyo, tahoron ka,

apan kon mangita kag kasamok, kini imong maaguman.

28 Molambo ang matarong sama sa lunhaw nga dahon,

apan ang nagsalig sa ilang bahandi malarag

sama sa mga dahon sa tingtugnaw.

29 Ang tawo nga magdalag kasamok sa iyang panimalay

mahimong walay nahot.

Ang walay alamag

kanunayng mahimong sulugoon sa maalamon.

30 Naghatag ug kinabuhi ang pagkamatarong,

apan ang kabangismagwagtang sa kinabuhi.

31 Kaygantihan man dinhi sa kalibotan ang mga maayong tawo,

labaw na nga silotan ang mga daotan ug ang mga makasasala.

1 Angtawo nga nagmahal sa kaalam

buot nga pahibaloon siya kon masayop siya.

Apan ang buangbuang masuko kon badlongon.

2 Kahimut-an saGinooang mga maayong tawo,

apan hukman niya ang naglarawg daotan.

3 Ang tawo dili motunhay pinaagi sa pagkadaotan,

apan ang migamot diha sa pagkamatarong dili gayod matarog.

4 Garbo ug kalipay sa bana ang maayong asawa.

Apan kon may buhat siya nga makaulaw sa iyang bana,

sama ra nga giut-ot niya ang kabukogan sa iyang bana.

5 Ang tambag sa matarong makaayo kanimo

apan ang mga daotan buot lamang molimbong kanimo.

6 Makapatay ang mga pulong sa daotang tawo,

apan ang mga pulong sa matarong makaluwas niadtong gihulga.

7 Mahiagom sa katalagman ang tawong daotan

ug wala siyay ikabiling kaliwat,

apan mabuhi ang panimalay sa mga tawong matarong.

8 Daygon ka kon ikaw maayog panghunahuna,

apan kon hungog ka, tamayon ka nila.

9 Maayo pa ang kabos nga nagtrabaho aron mabuhi

kay sa nagpakaaron-ingnon nga dakong tawo apan nag-antos sa kagutom.

10 Amomahon sa maayong tawo ang iyang mga hayop,

apan ang mga tawong daotan dili maluoy sa ilang mga hayop.

11 Naghinobra ang pagkaon sa kugihang mag-uuma.

Apan usik kaayo ang panahon sa mga nagbuhat ug walay hinungdan.

12 Ang tawo nga gustong magbuhat ug daotan mahiagom sa kadaotan,

apan ang matarong magpabilin sa iyang maayong gibarogan.

13 Ang tawong daotan malit-ag sa iyang kaugalingong mga pulong,

apan ang matarong makalikay sa kasamok.

14 Ang ganti sa tawo

mag-agad sa iyang gipamulong ug gibuhat,

ug maiya gayod ang angay kaniya.

15 Ang buangbuang nagtuo nga kanunay siyang husto,

apan ang maalamon mamatig tambag.

16 Kon samukon ang buangbuang, iya kining ipahibalo dayon,

apan ang tawong maalamon dili motagad sa insulto.

17 Naghimo ka sa buhat nga matarong kon isulti mo ang matuod,

apan ang pagpamakak dili makahatag ug hustisya.

18 Ang pagpatakag sulti makahimog

lalom nga samad sama sa espada,

apan ang mga pulong nga maalamon

makaalim sa mga samad.

19 Walay pagkausab ang kamatuoran,

apan dili molungtad ug dugay ang bakak.

20 Pagpanglimbong lamang ang naa sa hunahuna sa naglaraw ug daotan,

apan ang nagbuhat ug maayo makakaplag ug kalipay.

21 Walay daotan nga mahitabo sa tawong matarong,

apan kasamok lamang ang maangkon sa tawong daotan.

22 Gikasilagan saGinooang mga bakakon,

apan gikahimut-an niya ang matinud-anon.

23 Dili magpasibantog sa iyang kaalam ang tawong maalamon,

apan ang mga hungog magmantala sa ilang pagkawalay alamag.

24 Ang pagkugi makahimong gamhanan sa tawo,

apan ang katapol makahimo kaniyang ulipon.

25 Ang kabalaka makapasubo,

apan makalipay ang malumong pulong.

26 Ang matarong nga tawo

maoy usa ka giya nga kanunayng nagbantay sa iyang higala,

apan ang dalan sa mga daotan magpahisalaag kanila.

27 Dili gayod makab-ot sa tawong tapolan ang iyang gitinguha,

apan masapian ang kugihan.

28 Ang pagkamatarong mao ang dalan paingon sa kinabuhi,

apan ang pagkadaotan dalan paingon sa kamatayon.

1 Ang maalamong anak

mamati kon badlongon sa iyang amahan,

apan ang hambugiro

dili gayod moangkon sa iyang sayop.

2 Ang mga maayong tawo gantihan tungod sa ilang gisulti,

apan ang mga malimbongon mangandoy ug kasamok.

3 Angmagmatngon sa iyang sinultihan

magapanalipod sa iyang kinabuhi,

ang magpataka lag sulti makadaot sa kaugalingon.

4 Ang tawong tapolan mangandoy sa usa ka butang

apan dili niya kini maangkon;

ang kugihan makabaton

sa tanan niyang gikinahanglan.

5 Ang tawong matarong dili gustog bakak,

apan makauulaw ang mga pulong sa daotan.

6 Ang katarong manalipod sa tawong dili sad-an,

apan ang pagkadaotan makalaglag sa makasasala.

7 May mga tawong magpakadato bisag wala silay nahot,

apan may magpakapobre bisag bahandianon sila.

8 Ang bahandi sa tawo makaluwas sa iyang kinabuhi;

walay kapuslanan ang paghulga sa tawong kabos.

9 Ang matarong sama sa kahayag nga midan-ag pag-ayo

apan ang daotan sama sa suga nga palungon.

10 Ang garbo walay laing sangpotan kondili kasamok,

busa maayo ang pagpakitambag.

11 Ang bahandi nga mabatonan mo sa sayon nga paagi

dali rang mahanaw.

Apan modaghan kini kon nakuha mo kini sa inanay.

12 Kon mahanaw ang paglaom, mohari ang kaguol,

apan ang pangandoy nga matuman,

maghatag kanimog maayong kinabuhi.

13 Kon isalikway mo ang maayong tambag

matumpawak ka sa kasamok,

apan sunda kini ug mahilikay ka sa kadaot.

14 Ang mga pagtulon-an nga gikan sa mga maalamon tinubdan sa kinabuhi,

ug makatabang kanimo pag-ikyas sa panahon nga mamiligro ang imong kinabuhi.

15 Ang kaalam makadani sa pagtahod,

apan ang dalan sa mga tawong dili kasaligan nagpaingon sa kalaglagan.

16 Hunahunaon una sa tawong but-an ang tanan nga iyang buhaton,

apan ang tawong buangbuang magpasundayag sa iyang pagkawalay alamag.

17 Ang dili kasaligang sinugo makahatag ug kasamok,

apan kadtong kasaligan magdalag kalinaw.

18 Ang tawo nga dili buot makakat-on mahimong walay nahot ug alaot,

apan ang tawong mamati kon badlongon tahoron sa katawhan.

19 Kalipay sa kasingkasing ang naangkon nga pangandoy;

ikasakit sa buangbuang ang pagbiya sa daotan.

20 Angkanunayng makig-uban sa mga maalamon

mahimo usab nga maalamon,

apan ang nakig-uban sa mga buangbuang

mahitumpawak sa kaalaotan.

21 Ang kasamok magsunodsunod sa makasasala,

apan gantihag mga maayong butang ang mga matarong.

22 Ang maayong tawo may bahanding ikabilin sa iyang mga apo,

apan ang bahandi sa mga makasasala mapanag-iya sa mga matarong.

23 Ang yuta nga wala matikad

makahatag untag igong abot sa mga kabos,

apan babagan sa mga daotan ang buot motikad niini.

24 Kon dili mo kastigohon ang imong anak,

wala mo siya mahala.

Apan kon gihigugma mo siya imo siyang pantonon.

25 May igong makaon ang mga matarong,

apan kanunay lang kabsag pagkaon ang daotan.

1 Matigayon ang panimalay tungod sa kaalam sa mga babaye,

apan ang ilang binuang maoy makabungkag niini.

2 Ang pagkamatarong maoy pagtahod saGinoo,

ug ang pagpanlimbong maoy pagtamay kaniya.

3 Ang sulti sa tawong maalamon manalipod kaniya,

apan ang sulti sa daotan magdala kaniyag silot.

4 Kon walay hayop nga moguyod sa daro

walay sulod ang imong kamalig,

apan kon aduna

mapuno kini sa abot.

5 Ang kasaligang saksi magsulti kanunay sa tinuod,

apan ang bakakon magsulti lamang ug bakak.

6 Ang tawong mabugalbugalon

dili gayod mahimong maalamon,

apan ang lalom ug panabot dali rang makakat-on.

7 Likay sa mga buangbuang

kay wala kay makat-onan gikan kanila.

8 Ang kaalam magtultol sa maayong tawo sa angay niyang buhaton,

apan ang kabuang sa tawong kuwanggol naglimbong kaniya.

9 Daw wala lamay bali sa mga buangbuang ang ilang mga sala,

apan ang mga buotan mangitag kapasayloan.

10 Imo ra ang imong kalipay

sama nga ang imong kaguol imo ra usab.

Walay makaambit niini uban kanimo.

11 Ang balay sa tawong daotan daling madugta,

apan ang balay sa tawong matarong molungtad ug dugay.

12 Angdalan nga gituohan mong husto

usahay mohatod kanimo ngadto sa kamatayon.

13 Mahimong salimbongan mo sa katawa ang imong kaguol,

apan human mog katawa anaa gihapon ang kaguol.

14 Madawat sa tawong daotan ang angay kaniya,

ug gantihan ang maayong tawo tungod sa iyang nahimo.

15 Ang buangbuang motuo sa bisag unsa,

apan ang maalamon magbantay sa iyang lakang.

16 Ang tawong but-an maglikay sa kasamok,

apan ang buangbuang mangita hinuon niini.

17 Ang tawong dali rang masuko dali rang masayop;

ang tawong maalamon mapailubon.

18 Ang mga walay alamag

makadawat ug tumbas sa ilang binuang,

apan ang abtik gantihan ug kaalam.

19 Ang mga tawong daotan moyukbo sa mga matarong,

ug sa dakong pagpaubos, mohangyo sa ilang panabang.

20 Walay makighigala sa tawong kabos,

bisan ang iyang mga silingan,

apan daghag higala ang dato.

21 Kon buot kang magmalipayon,

kaluy-a ang mga kabos;

sala ang pagtamay kang bisan kinsa.

22 Madani mo ang pagsalig ug ang pagtahod sa ubang tawo

kon magbuhat ka alang sa kaayohan,

apan kon magbudlay ka alang sa daotan

makahimo kag dakong sayop.

23 Pagbuhat ug maangkon mo ang hamugawayng kinabuhi,

apan pagsigi lang ug tabi ug maalaot ka gayod.

24 Ang mga maalamon gantihag bahandi,

apan mailhan ang buangbuang tungod sa iyang binuang.

25 Kon ang saksi magsulti sa matuod,

makaluwas siyag daghang kinabuhi,

apan ang saksing bakakon makaangin niini.

26 Diha sa pagtahod saGinoo

adunay pagsalig ug kasigurohan,

ug ang iyang mga anak adunay kadangpan.

27 Ang kahadlok ug ang pagtahod saGinoomaoy tinubdan sa kinabuhi

ug paagi sa paglikay sa kamatayon.

28 Ang gahom sa usa ka hari

nagsukad sa kadaghan sa iyang mga sakop.

Kon wala siyay sakop,

wala siyay gahom.

29 Ang tawong kalma maalamon,

apan ang dali rang masuko nagpaila sa iyang kabuang.

30 Ang kalinaw sa hunahuna makaayo sa lawas,

apan ang kasina sama sa kanser nga mout-ot sa lawas.

31 Ang nagdaugdaog sa mga kabos,

nag-insulto sa Dios nga nagbuhat kanila;

apan ang nagpakitag kaluoy sa mga tawong kabos

maoy nagpasidungog sa Dios.

32 Ang binuhatan sa tawong daotan maoy makapukan kaniya,

apan ang maayong tawo panalipdan sa iyang kaligdong.

33 Ang kaalam gitinguha sa tawong maayog panabot,

apan walaymasayran ang mga buangbuang mahitungod sa kaalam.

34 Ang katarong makahimong lig-on sa nasod,

apan ang sala maoy makaalaot niini.

35 Kahimut-an sa hari ang mga kadagkoan nga may kaalam,

apan iyang silotan ang nagpakyas kaniya.

1 Ang malumong tubag mohupay sa kasuko,

apan ang sakit nga tinubagan mopasilaob niini.

2 Ang pulong sa tawong maalamon matulon-anon kaayo,

apan walay hinungdan ang pulong sa mga buangbuang.

3 Makita saGinooang tanang panghitabo;

nagtan-aw siya kanato, daotan man kita o maayo.

4 Ang malumong mga pulong naghatag ug kinabuhi,

apan ang sakit nga sulti makapalong sa kadasig.

5 Ang buangbuang mosalikway sa gitudlo kaniya sa iyang amahan,

apan ang but-an modawat niini.

6 Ang mga matarong magtipig sa ilang bahandi,

apan ang daotan mawad-an niini inig-abot sa kalisod.

7 Masabwag ang kahibalo pinaagi sa mga maalamon,

dili pinaagi sa mga buangbuang.

8 Malipay angGinookon mag-ampo ang mga matarong,

apan gidumtan niya ang mga halad sa mga daotan.

9 Gikasilagan saGinooang mga binuhatan sa tawong daotan,

apan gihigugma niya ang nagbuhat sa matarong.

10 Kon magbuhat kag daotan,

silotan ug mamatay ka kon dili ka modawat ug pagbadlong.

11 Nasayran man gani saGinoo

ang atua sa kalibotan sa mga patay,

unsa pa kaha ang hunahuna sa tawo?

12 Ang tawong mabugalbugalon dili buot sawayon,

ug dili siya magpakitambag sa mga maalamon.

13 Ang tawong malipayon mopahiyom,

apan magmugtok siya kon maguol.

14 Ang maayog panabot buot nga makakat-on,

apan ang buangbuang matagbaw lang sa pagkawalay alamag.

15 Pait ang kinabuhi sa tawong masulob-on,

apan ang tawong malipayon

kanunay nga nagpahimulos sa kinabuhi.

16 Maayo pa ang kabos nga may kahadlok ug pagtahod saGinoo

kay sa dato nga puno sa kasamok.

17 Maayo pang magkaon ka lag utan uban sa imong hinigugma

kay sa magkaon kag lamian kaayong pagkaon apan anaa ang kasilag.

18 Ang pagkadali rang masuko maoy makaingon sa panag-away,

apan ang pailob maoy magdalag kalinaw.

19 Tunokon ang dalan sa tawong tapolan,

apan sayon ang agianan sa tawong kugihan.

20 Ang anak nga maalamon makalipay sa amahan,

apan ang buangbuang magpakaulaw sa iyang inahan.

21 Ikalipay sa buangbuang ang iyang kabuang,

apan ang maalamon magbuhat ug matarong.

22 Kon walay makatambag kanimo, dili ka molampos,

busa maayo gayod nga modawat kag tambag.

23 Malipay ka pag-ayo kon makaplagan mo

ang hustong pulong alang sa hustong panahon.

24 Ang maalamon mosubay sa dalan paingon sa kinabuhi

dili paingon sa kamatayon.

25 Gun-obon saGinooang mga balay sa mga tawong garboso,

apan panalipdan niya ang kabtangan sa biyuda.

26 Kasilagan saGinooang mga hunahuna sa mga daotan,

apan ikalipay niya ang malumong pulong.

27 Kon manlimbong ka sa imong pagpamatigayon,

maangin sa kasamok ang imong banay.

Ayaw pagdawat ug suborno

aron dili ka mamatay pagdali.

28 Ang tawong but-an maghunahuna sa dili pa siya motubag.

Ang daotan may ikatubag dayon apan magdala kinig kasamok.

29 Patalinghogan saGinooang pag-ampo sa matarong,

apan dili niya tagdon ang mga daotan.

30 Ang pahiyom makalipay ug ang maayong balita makadasig.

31 Maalamon ang tawo nga mamati kon badlongon.

32 Kon dili ka magpatudlo,

gihikawan mo sa kaayohan ang imong kaugalingon.

Apan kon magpatudlo ka,

modugang ang imong kaalam.

33 Ang pagbaton ug kahadlok ug pagtahod saGinoo

maoy tinubdan sa kaalam,

ug ang pagkamapaubsanon mag-una sa kadungganan.

1 Ang tawo maghimog mga laraw,

apan angGinoomaoy magbuot sa tanan.

2 Ang tawo maghunahuna nga husto ang tanan niyang gibuhat,

apan angGinoomaoy maghukom niini.

3 Itugyan saGinooang imong mga laraw

ug molampos ka sa pagtuman niini.

4 Ang tanang gihimo saGinoomay katuyoan,

ug kalaglagan ang sangpotan sa tawong daotan.

5 Gikasilagan saGinooang garboso;

ang maong tawo silotan gayod.

6 Pinaagisa dili mopakyas nga pagkamatinud-anon,

ang sala pasayloon;

kahadloki ug tahora angGinoo

ug walay daotan nga mahitabo kanimo.

7 Kon ang imong pagkinabuhi nakapahimuot saGinoo,

bisan ang imong mga kaaway mahimo nimong higala.

8 Masmaayo ang diyutayng bahandi nga nabatonan sa matarong nga paagi

kay sa daghan nga nakuha pinaagi sa limbong.

9 Ikaw ang maglaraw,

apan angGinoomaoy maggiya kanimo sa imong pagbuhat niini.

10 Ang gahom sa hari gikan sa Dios

ug husto kanunay ang iyang hukom.

11 Gusto saGinooang husto nga timbangan ug sukdanan

ug ang tanang pagbaligya mahisubay sa kaangayan.

12 Ang mga hari dili makatugot sa buhat nga daotan,

kay ang hustisya mao may maghatag ug kalig-on sa usa ka pamunoan.

13 Ang hari buot mamati sa kamatuoran

ug kahimut-an niya ang tawong magsulti sa matuod.

14 Kon masuko ang hari, lagmit nga may patyon siya;

ang maalamon maningkamot sa paglipay kaniya.

15 Ang pag-uyon gikan sa hari,

nahisama sa panganod nga nagdalag ulan sa tingpugas

ug naghatag kinig kinabuhi.

16 Mas maayo pa kaayong batonan ang kaalam ug kahibalo

kay sa plata ug bulawan.

17 Ang tawong but-an mosubay sa dalan nga layo sa daotan,

busa pagmatngon sa imong padulngan

aron dili mamiligro ang imong kinabuhi.

18 Ang garbo mosangpot sa kalaglagan,

ug ang pagkamapahitas-on ngadto sa pagkapukan.

19 Mas maayo pa nga magmapaubsanon uban sa mga kabos,

kay sa pagpakig-ambit sa mga inagaw sa mga mapahitas-on.

20 Matngoni ang gitudlo kanimo ug magmalampuson ka;

salig saGinooug magmalipayon ka.

21 Ang maalamon ug hingkod maila tungod sa iyang panabot;

ang pinahiluna niyang pagpanulti

magdugang sa iyang gahom sa pagdani sa mga tawo.

22 Ang kaalam maoy tinubdan sa kinabuhi alang sa mga maalamon,

apan ang pagtudlo sa mga hungog maoy pag-usik sa panahon.

23 Ang maalamon maghunahuna sa dili pa siya mosulti

busa makadani gayod ang iyang isulti.

24 Ang malumong mga pulong sama sa dugos,

tam-is ug makaayo sa panglawas.

25 Usahayang gituohan mo nga hustong dalan

mosangko diay sa kamatayon.

26 Tungod sa tinguha niya nga makakaon,

ang mamumuo maghago pag-ayo.

27 Ang tawong gusto sa daotan

maglaraw gayod niini,

ug bisan ang iyang pagpanulti makadaot.

28 Angmga daotan nagsabwag sa walay hinungdan nga mga tabi;

naghaling silag kasamok ug nagbungkag sa panaghigalaay.

29 Ang tawong bangis molimbong sa iyang mga higala

ug modaldal kanila ngadto sa katalagman.

30 Pagbantay sa mga tawo nga mongisi ug mokidhat kanimo

kay daotan silag laraw.

31 Ang buhok nga ubanon na tungod sa katigulang

maoy usa ka matahom nga korona ug ganti sa matarong nga kinabuhi.

32 Mas maayo ang mapailubon kay sa gamhanan.

Mas maayo ang makapugong sa kaugalingon kay sa naghari sa siyudad.

33 Magripa ang mga tawo

aron masayran nila ang kabubut-on sa Dios,

apan angGinooray magbuot sa tubag.

1 Maayo pa nga magkaon ka lag bahaw basta may kalinaw ka sa hunahuna

kay sa motambong ug bangkite sa balay diin naghari ang kasamok.

2 Ang sulugoon nga maalamon

maoy magmando sa hungog nga anak sa iyang agalon

ug bahinan siya sa kabilin sa iyang agalon.

3 Sama nga ang bulawan ug ang plata tunawon sa kalayo,

ang kasingkasing sa tawo sulayan usab saGinoo.

4 Ang daotang tawo gusto nga mamati sa daotang mga sulti,

ug ang bakakon gustong mamati ug bakak.

5 Ang nagbiaybiay sa mga kabos

nagbiaybiay sa Dios nga nagbuhat kanila.

Silotan gayod ang nalipay sa kadaot nga midangat sa usa ka tawo.

6 Garbo sa mga tigulang ang ilang mga apo

sama nga garbo usab sa mga anak ang ilang amahan.

7 Sama nga ang tawong tinamod dili mamakak,

ang buangbuang dili usab mosultig mga pulong nga undanon.

8 Naghunahuna ang uban nga ang suborno

sama sa salamangka nga makahimog bisan unsa,

kay bisan asa, mouswag man siya.

9 Kon buot kang higugmaon sa katawhan

pasayloa sila sa ilang mga sayop kanimo.

Ang paghandom sa mga sayop makabungkag sa panaghigalaay.

10 Sa usa ka pagsaway makakat-on dayon ang tawong maayog panabot,

apan ang hungog dili gayod makakat-on bisag kapila siya latigoha.

11 Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok,

ug ang kamatayon moabot kaniya sama sa usa ka bangis nga sinugo.

12 Mas maayo pang makatagbo kag inahang oso nga nawad-ag mga anak

kay sa makatagbo kag buangbuang nga anaa nagbuhat ug daotan.

13 Kon baslan mog daotan ang maayo,

ang daotan dili gayod mobiya sa imong panimalay.

14 Ang sinugdan sa panaglalis sama sa liki diha sa tangke sa tubig,

busa hunonga kini sa dili pa modako.

15 Ang pagsilot sa dili sad-an inay sa daotan

maoy buhat nga gikasilagan saGinoo.

16 Walay kapuslanan ang pagpaeskuyla sa tawong hungog

kay wala man siyay buot.

17 Angmanaghigala maghigugmaay kanunay.

Ang managsuon magtinabangay panahon sa kalisdanan.

18 Ang hungog lamang maoy mangako pagbayad sa mga utang sa iyang silingan.

19 Ang gusto ug sala gustog kasamok.

Ang tawong mapahitas-on nangitag kasamok.

20 Walay mapaabot nga kaayohan

ang tawo nga kanunay lang maghunahuna ug maghisgot ug daotan.

21 Ang anak nga daotan ug binuhatan

maghatag lamang ug kaguol sa ginikanan.

22 Ang pagkamalipayon makaayo sa panglawas.

Inanay nga kamatayon ang pagsubo kanunay.

23 Ang daotang tawo modawat ug suborno

aron matuis ang hustisya.

24 Ang tawong manggialamon

nasayod sa iyang pagabuhaton.

Apan ang buangbuang

walay tumong sa iyang pagabuhaton.

25 Ang anak nga buangbuang

maghatag lang ug kaguol sa iyang amahan

ug hilabihang kasakit ngadto sa iyang inahan.

26 Dili makatarunganon ang pagpamulta sa dili sad-an;

usa ka pagtuis sa hustisya

ang pagsilot sa tawong matarong.

27 Ang tawong nasayod sa iyang katakos

dili magpunayg sulti,

ug ang tawong kalma may matuod nga panabot.

28 Bisangani ang hungog

mura mag maalamon ug maayog panabot

kon siya maghilomhilom lamang.

1 Ang tawo nga dili makighugoyhugoy

naghunahuna lamang sa iyang kaugalingon,

ug mosupak sa bisag unsa nga giisip sa uban nga husto.

2 Ang buangbuang dili magsapayan kon may masabtan ba siya o wala

basta lang nga makapadayag siya sa iyang panghunahuna.

3 Ang sala ug kaulawan dili gayod magbulag.

Kon mawala ang dungog

mobanos ang pagbiaybiay.

4 Ang isulti sa tawo

usahay mahimong tinubdan sa kaalam;

lalom kini daw dagat

ug nag-agas daw sapa.

5 Dili makatarunganon ang pagdapig sa sad-an

ug ang paghikaw ug hustisya sa walay sala.

6 Tungod sa pagpataka ug buka sa iyang baba

ang buangbuang makatilaw ug sagpa.

7 Kon siya mosulti,

nagdaot lang siya sa iyang kaugalingon

kay malaang man siya sa iyang kaugalingong mga pulong.

8 Ang mga tabi daw lamiang pagkaon

nga lami kaayong tunlon.

9 Ang tawong tapolan sama ka daotan sa tawong tigguba.

10 Ang ngalan saGinoosama sa lig-ong tore

nga kadangpan sa mga matarong aron paglikay sa kadaot.

11 Ang mga dato nagtuo nga ang ilang bahandi manalipod kanila

sama sa habog nga paril libot sa siyudad.

12 Sa wala pa ang katalagman ang tawo mapahitas-on,

apan ang pagpaubos mag-una sa kadungganan.

13 Pamatiuna sa dili ka pa motubag

aron dili ka maulawan ug mahisama sa buangbuang.

14 Ang tinguha sa tawo sa pagpakabuhi sa panahon sa balatian makalig-on kaniya

apan kon mawad-an siya niini hayan nga mamatay siya.

15 Ang mga tawong maayog panabot

gusto ug andam kanunay nga makakat-on.

16 Kon gusto kang makigkita sa usa ka dakong tawo,

dad-i siyag gasa ug molampos ka gayod sa dakong kasayon.

17 Ang unang mosulti sa usa ka husay morag husto

hangtod nga sukitsukiton na siya sa iyang kontra.

18 Kon ang duha ka tawo nga gamhanan maoy magkaatbang sa hukmanan

ang ripa makasulbad sa ilang panagbingkil.

19 Tabangi ang imong igsoon

ug manalipod siya kanimo daw usa ka lig-ong siyudad.

Apan kon awayon mo siya

dili ka niya tabangan.

20 Kinahanglan nga sagubangon mo

ang sangpotanan sa imong gisulti.

21 Ang imong isulti makaluwas o molaglag sa kinabuhi,

busa kinahanglan nga dawaton mo ang sangpotanan sa imong gipanulti.

22 Konmakakaplag kag asawa, nakakaplag kag kaayohan!

Magpaila kana nga gipanalanginan ka saGinoo.

23 Kon ang mosulti kabos,

mogamit siya sa maikugong mga pulong

apan ang dato hait ug sinultihan.

24 May matang sa panaghigalaay ngadili molungtad ug dugay,

apan may mga higala nga mas maunongon pa kay sa mga igsoon.

1 Mas maayo pa ang kabos apan dili limbongan

kay sa tawong buangbuang ug bakakon.

2 Dili maayo ang kadasig nga dili ubanan ug kahibalo;

ang pagdalidali magdala kanimo sa kasamok.

3 May mga tawo nga nag-unay pagdaot sa ilang kaugalingon pinaagi sa ilang kabuang

ug unya basolon nila angGinoo.

4 Ang mga dato kanunay nga makakita ug bag-ong mga higala,

apan ang mga kabos biyaan sa ilang mga higala.

5 Ang mamakak diha sa hukmanan

silotan ug dili gayod makaikyas.

6 Daghan ang maninguha sa pagpahimuot sa dagkong tawo,

ug buot moangkon nga higala sa tawo nga mohatag ug mga kaayohan.

7 Ang mga igsoon sa tawong kabos

wala magkinahanglan kaniya

busa wala siyay mga higala.

Bisag unsaon niyag paningkamot

dili gayod siya makabaton ug higala.

8 Kon nahigugma ka sa imong kaugalingon

pagbaton ug kaalam kutob sa imong maabot,

unya hinumdomi ang imong nakat-onan

ug magmalampuson ka.

9 Ang mamakak diha sa hukmanan

silotan ug malaglag gayod siya.

10 Ang mga buangbuang

dili angay magpuyo sa kaharuhay,

ug ang mga ulipon

dili angay nga maoy magmando sa mga agalon.

11 Ang tawong maayog panabot

makapugong sa iyang kaugalingon.

Kon may makasala kaniya,

iyang hiyas ang dili pagpanumbaling niini.

12 Ang kasuko sa hari sama sa ngulob sa liyon,

apan ang iyang kaluoy sama sa yamog sa kapatagan.

13 Ang anak nga buangbuang makadaot sa iyang amahan.

Ang usa ka asawa nga nagsigig tagawtaw

sama sa tubig nga nagtulo.

14 Ang usa ka tawo makapanunod ug balay ug salapi

gikan sa iyang mga ginikanan,

apan angGinoolamang

ang makahatag kaniyag buotan nga asawa.

15 Kon magtinapulan ka

ug magpunayg katulog, gutomon ka.

16 Ang nagtuman sa kasugoan nag-amping sa iyang kinabuhi,

apan ang nagsalikway niini dali rang mamatay.

17 Kon mohatag ka sa mga kabos

sama ra nga nagpahulam ka saGinoo

ug mobalos siya kanimo.

18 Pantona ang imong mga anak samtang batan-on pa sila

ug dali pang mosabot.

Kay kon dili,

nagtabang ka sa pagdaot sa ilang kaugalingon.

19 Pasagdi ang tawong masuk-anon

nga maoy mag-antos sa sangpotanan sa iyang kasuko,

kay kon imo siyang tabangan sa sunod

anha ra gihapon siya kanimo mosangko.

20 Pamati sa tambag ug paninguha nga makakat-on ka

ug mahimo ka nga maalamon.

21 Maglaraw ang usa ka tawo ug bisan unsa

apan ang kabubut-on saGinoomaoy matuman.

22 Ikaulaw ang pagkahakog;

mas maayo ang usa ka tawong kabos kay sa mga bakakon.

23 Tahora ug kahadloki angGinoo

ug ang imong kinabuhi may katagbawan;

ug layo sa kakuyaw.

24 May mga tawo nga tapolan kaayo

bisan gani sa paghungit sa ilang kaugalingong pagkaon.

25 Siloti ang bugalbugalon

aron nga ang mga tawo nga walay alamag makakat-on.

Ang tawong maalamon makat-on

sa dihang siya badlongon.

26 Ang anak nga magdaugdaog sa iyang amahan

o maghingilin sa iyang inahan

usa ka tawong tampalasan ug nagdalag kaulawan.

27 Anak, kon ang pagtuon imong undangan,

sa dili madugay imong malimtan ang imong nahibaloan.

28 Walay kaangayan kon ang saksi dili magtug-an sa kamatuoran;

ang kahiwian maoy kinaon sa mga tawong daotan.

29 Ang mga mabiaybiayon sigurado gayong silotan

ug ang mga buangbuang pusposan.

1 Ang bino makahimo kanimong sabaan ug buangbuang.

Busa ang paghuboghubog binuang.

2 Kahadloki ang hari nga nasuko

ingon sa imong pagkahadlok sa liyon nga nagngulob;

ang paghagit sa iyang kasuko maoy pagpatay sa kaugalingon.

3 Gustog lalis ang mga buangbuang.

Ang maayong buhaton mao ang paglikay kanila.

4 Ang mag-uuma nga tapolan kaayong modaro sa iyang uma sa panahon sa tingdaro

dili makabaton bisag unsa sa panahon sa ting-ani.

5 Ang hunahuna sa usa ka tawo

sama sa tubig diha sa lalom nga atabay,

apan ang tawo nga maalamon makakalos niini.

6 Ang tagsatagsa ka tawo buot mopaila nga siya matinud-anon,

apan kinsa may matarong?

7 Bulahan ang kabataan

kon ang ilang amahan matarong ug dili limbongan.

8 Inighukom sa hari, maila niya ang daotan.

9 May makaingon ba gayod nga walay buling ang iyang tanlag

ug gisalikway na niya ang iyang sala?

10 Gikasilagan saGinoo

ang dili hustong mga timbangan ug taksanan.

11 Ang binuhatan sa usa ka bata

magpakita kon kinsa siya;

pinaagi niini makaila ka

kon maayo ba siya ug matarong.

12 AngGinoonaghatag kanatog mata aron itan-aw

ug dalunggan aron ipamati.

13 Pagpunayg katulog ug mapobre ka.

Pagkugi ug makabaton kag daghang pagkaon.

14 Ang pumapalit kanunayng magbagulbol nga taas kaayo ang bili,

apan inig-uli niya magpagarbo nga nakahangyo siya.

15 Ang mga pulong nga puno sa kaalam,

sama ka bililhon sa bulawan, ug sa mga mahalong bato sa mga alahas.

16 Kon ang usa ka tawo magpataka ug garantiya

sa utang sa usa ka dumuduong,

kinahanglan nga igarantiya niya ang iyang kabtangan.

17 Ang imong linimbongan kapahimuslan mo

sama sa lamian kaayong pagkaon,

apan sa madugay o sa madali mahisama kini

sa balas diha sa imong baba.

18 Pangitag maayong tambag ug molampos ka;

ayaw pangahas pag-adto sa gubat kon wala kay maayong plano.

19 Ang usa ka tigpanglibak

dili gayod makatago ug sikreto

busa palayo sa tawong tabian.

20 Kon tunglohon mo ang imong mga ginikanan,

matapos ang imong kinabuhi sama sa suga

nga mapalong diha sa kangitngit.

21 Ang bahandi nga sayon rang naangkon

dali rang gastohon.

22 Ayaw panganti ug panimalos sa usa ka daotang buhat.

Salig saGinooug tabangan ka niya.

23 Kasilagan saGinoo

ang dili hustong mga timbangan ug mga taksanan.

24 AngGinoomaoy nagbuot sa atong agian,

busa unsaon man sa tawo pagkasabot sa dagan sa iyang kinabuhi?

25 Hunahunaa pag-ayo sa dili ka pa magsaad ug halad ngadto sa Dios

kay tingalig magbasol ka unya.

26 Ang hari nga maalamon masayod kon kinsay daotan

ug silotan niya sila sa walay kukaluoy.

27 AngGinoonaghatag kanatog hunahuna ug tanlag;

dili kita makatago gikan sa atong kaugalingon.

28 Ang usa ka hari magpabilin sa gahom

kon ang iyang pagdumala inubanan sa kaligdong

katarong ug nahisubay sa kaangayan.

29 Ang garbo sa mga batan-on mao ang ilang kusog,

apan ang korona sa mga tigulang mao ang mga uban diha sa ilang ulo.

30 Usahay kinahanglan makatilaw kita ug mapait nga kasinatian

una pa kita magbag-o sa atong pamatasan.